Vuur

No Trace Bushcraft VuurEen van de vaardigheden waarin de mens zich onderscheid van andere organismen op onze planeet is het vermogen om vuur te creëren en dit, in zekere mate, te controleren. Dat dit niet altijd lukt kan weer voor een survival situatie op zich zorgen.

Een mooi onderscheid tussen Bushcraft en Survival is voor mij altijd dat je bij Survival net zo lang in leven blijft of probeert te blijven tot je gered bent of wordt. Bij Bushcraft zorg je ervoor dat je niet gered hoeft te worden. Vuur is daar een belangrijk onderdeel van.

Bushcraft en vuur zijn twee dingen die onlosmakelijk met elkaar verbonden lijken te zijn. Vuur is ook een van de belangrijkste elementen die wij gebruiken als we buiten leven. Vuur zorgt voor warmte, maar ook veiligheid. Het zorgt ervoor dat wij water kunnen koken zodat het drinkbaar wordt. Ook zorgt vuur ervoor dat wij ons eten kunnen bereiden. Maar vuur kan er ook voor zorgen dat wij geen eten worden.

Vuur is is wat wij zien en voelen als een brandbare stof een oxidatiereactie ondergaat bij hoge temperatuur.

Brandstof

Vaste stoffen kunnen niet branden, vloeistoffen trouwens ook niet. Het enige dat brandt is gas.
Dat klinkt misschien raar, want hout is tenslotte geen gas, en benzine trouwens ook niet. Van hout brandt alleen maar de vrijkomende damp, van benzine brandt alleen maar de verdampte benzine.

Een verbranding is de binding van zuurstof aan de brandstof (oxidatie). Bij deze verbinding komt energie vrij. Omdat de lucht met de zuurstof erin gemakkelijk mengt met de brandstof, gaat de verbranding snel verder. De vrijkomende warmte wordt gebruikt om het vervolg van de brandstof te laten verdampen of vergassen, en om de reactie tussen zuurstof en brandstof te laten starten. Door opwarming en ontleding van naburige materie komen brandbare gassen vrij. Deze gassen oxideren ook weer en wekken warmte op, waarmee het proces zichzelf in stand houdt.

De brandstof bestaat veelal uit een koolwaterstof, waarvan de koolstof verbrandt tot koolmonoxide en kooldioxide, en de waterstof verbrandt tot water. De overige elementen die in de brandstof zitten, kunnen soms wel en soms niet branden. Als deze niet kunnen branden, blijven ze als as achter.

Het licht van het vuur wordt over het algemeen veroorzaakt door zeer hete gloeiende roetdeeltjes en geeft een karakteristiek vlamspectrum. De bruine gedeeltes van het vuur worden veroorzaakt door niet meer gloeiend roet dat een gedeelte van het licht van de vlam erachter absorbeert. Bij onbeheerste uitbreiden van het vuur spreek je van een brand. Het kleinste gedeelte van een vuur noem je een vlam. Er kan ook sprake zijn van een directe oxidatie van een vast oppervlak, dit wordt smeulen genoemd. Bij poreuze materialen zoals houtskool kan de oxidatiereactie ook in het materiaal plaatsvinden.

Vuurmentaliteit:

Denk bij het maken van je eerste kampvuur eens aan het volgende kampvuur dat je kan gaan maken.
Is het handig om hiervoor verkoold katoen te maken of houtskool te bewaren? Dit pakt namelijk de kleinste vonk en zo kun je weer materiaal sparen. Of vast wat tondel etc voor het volgende kampvuur drogen

Waar heb je het vuur voor nodig. Is ook een van de vragen die je jezelf moet stellen. Soms moet je het doen met de middelen die je hebt maar vaker heb je keuze. Keuze in het formaat van het vuur, de vorm van het vuur maar ook de keuze van de houtsoort.

Vuur driehoek:

Als het langer dan 5 seconden duurt om met een aansteker het vuur te ontsteken is er iets mis met de opbouw. Hetzelfde geldt voor de ferrorod, meer dan 3 keren vonken schrapen is een reden om alles nog eens goed te overdenken. Te dik materiaal, niet (ont)vlambaar genoeg, vochtig materiaal, …
Zomaar een hoop hout op elkaar gooien en aansteken ​gaat in het echt vaak niet werken.

Vuur bestaat uit drie 3 elementen die steeds aanwezig moeten zijn om een goed brandend kampvuur te krijgen.
Neemt 1 van deze drie dingen weg en het vuur gaat uit!

​No Trace Bushcraft VuurdriehoekZuurstof:

Te weinig zuurstof en er volgt een slechte verbranding wat op zijn beurt een sterke rookontwikkeling geeft en grote kans tot uitdoving van het kampvuur. Veel zuurstof en er volgt een snelle verbranding zodat het vuur mogelijk te heet wordt en (te) veel brandstof gaat verbruiken.
Door de zuurstoftoevoer te regelen, kun je variëren in een trage of snelle/hetere verbranding

Hitte:

Bij het ontsteken is het nodig om zo snel mogelijk genoeg hitte te krijgen zodat het kampvuur vlot klein tot groter materiaal gaat verbranden. Zuurstof is hier zeer belangrijk bij dus (voorzichtig) blazen of aanwakkeren kan nodig zijn om extra zuurstof aan te voeren en daarmee de hitte te vergroten.

Brandstof:

Klein, fijn materiaal gaat sneller branden dan groot, dik materiaal; hetzelfde geld voor droog materiaal tegenover vochtig materiaal. Nat materiaal verbrand alleen als er al een hevig vuur is en dient zelfs dan gedoseerd aangevoerd te worden. Laat het eventueel eerst in de buurt van het bestaande vuur drogen. Als eenmaal het branden van het materiaal begint gaat het vuur het omliggend materiaal vergassen. ​Deze vergassing houdt het vuur brandend.

Hoe dan

Er zijn verschillende tools die je kunt kopen en/of maken om een vuur te starten. Maar dat is alleen het begin. Er komt nog zoveel meer bij kijken. Denk hierbij aan de houtsoorten en hun energetische waarde. Maar ook aan manieren om het op te bouwen, de vormen en voordelen van verschillende vuren. Is het wenselijk dat het vuur wel of niet gezien wordt? Maar ook de omstandigheden waaronder je vuur maakt. Is de omgeving erg nat of juist erg droog?

ferrorodNaast water is het (kamp)vuur volgens mij het belangrijkste onderdeel.
Je legt jezelf echter behoorlijk wat beperkingen op als je alleen vertrouwd op een aansteker, lucifers of zelfs op een ferrorod/firesteel.
Begrijp me niet verkeerd, ferrorods zoals hiernaast getoond die gemaakt is en verkocht wordt door Bison Bushcraft, zijn geweldig. Ik gebruik ze zelf ook heel vaak. Maar ook deze raken op of kwijt.

In de onderliggende pagina’s alles wat maakt dat een vuur tot stand komt, branden blijft en/of te transporteren is.

Je zal merken dat alles aan komt op voorbereiding, volharding maar vooral kennis. Het is namelijk fijn om een vonkje, kooltje etc te hebben. Maar dan….

Verhalen

Onder het kopje Mythen, Sagen en Sprookjes probeer ik ook deze kanten van beschreven onderwerpen te belichten. Zo ook die van vuur.